Duygusal Zeka Nedir?
Son yıllarda en çok önem verilen kavramların başında "duygusal zeka” yer almaktadır. Bu kavram ile sıklıkla karşılaşan kişiler "Zeka nedir?, Duygusal Zeka Nedir?” sorularına yanıt aramaktadırlar. İnsanın düşünme, akıl yürütme, nesnel gerçekleri algılama, kavrama, yargılama ve sonuç çıkarma yeteneklerinin tümü "zeka” olarak adlandırılmaktadır. Duygusal zeka ise bireylerin öncelikli olarak kendi duygularını anlayabilme, empati kurabilme, motivasyon artırma ve özgüven duygusunu geliştirme olanağı tanıyan kavrama verilen isimdir. Kişinin kendi duygularını anlaması, diğer kişilerinin duygularına empati beslemesi ve duygularını yaşamını zenginleştirecek şekilde düzenleyebilme yetisi "duygusal zeka” olarak tanımlanmaktadır.
Duygusal Zekanın Özellikleri Nelerdir?
EQ olarak da adlandırılan duygusal zeka, aile ve sosyal çevre ile ilişkileri belirleyen bir faktördür. Duygusal zeka hakkında bilgi sahibi olmak isteyen kişiler "EQ nedir ve IQ ne demek?” sorularının yanıtını merak etmektedirler. EQ, bireyin duygusal zeka seviyesini gösteren bir olgu iken, IQ ise zekayı ölçme amacıyla birkaç farklı standartlaştırılmış testlerden çıkan sonuçtur. Duygusal zekası yüksek olan kişilerin özellikleri arasında aile ve çevre ile iyi ilişkiler kurabilmeleri bulunmaktadır. Bu kişiler başarıyı kolay yakalayabilmekte, daha fazla üretebilmektedir. Bu nedenle kariyer hayatlarında hızlı bir yükseliş söz konusudur. Duygusal zekanın özellikleri ise şu şekilde belirtilebilir:
- Kendini Tanıma (Özbilinç)
- Duyguları Yönetebilme (Özdenetim)
- Motivasyon
- Başkalarının Duygularını Anlayabilme
- Sosyal Beceriler
Duygusal Zeka Nasıl Ölçülür?
Duygusal zeka ile ilgili fikir sahibi olmak isteyen kişilerin yanıt aradıkları sorular arasında "Duygusal zeka nasıl ölçülür?” yer almaktadır. Duygusal zekayı ölçmek için birtakım testler uygulanmaktadır. En yaygın kullanılan testler arasında; Mayer - Salovey - Caruso Duygusal Zeka Testi, The BarOn Sosyal ve Duygusal Zekaya Bağlı Liderlik Testi bulunmaktadır. Duygusal zeka, IQ gibi matematiksel parametrelere bağlı olan bir zeka türü değildir. Sosyal ve duygusal yetenekleri kapsayan bir kavram olması nedeniyle ölçülmesi daha karmaşıktır.
Duygusal Zeka Nasıl Geliştirilir?
Kişilerin duygusal zeka ile ilgili yanıt aradıkları sorular arasında "Duygusal zeka genetik mi?” yer almaktadır. Yapılan araştırmalara göre duygusal zeka öğrenme yolu ile geliştirilebilmektedir. Duygusal zeka, kişilerin mesleki ve kişisel anlamda başarılı olmalarını oldukça etkilemektedir. Duygusal zekası yüksek olan kişiler mesleki anlamda diğer insanlar ile iyi iletişim kurabilmeleri nedeniyle yönetme becerisine sahip olmaktadırlar. Bu nedenle iş yaşamlarında genellikle başarılı olmaktadırlar. Kişilerin yanıt aradıkları sorulardan biri de "Duygusal zeka nasıl geliştirilir?” olmaktadır. Düzenli ve sistemli bir duygusal zeka eğitimi ile duygusal zeka geliştirilebilmektedir. Yapılan araştırmalara göre dizi/film izlemek ve roman okumak duygusal zekayı geliştirmeye katkı sağlamaktadır. Kurgusal dizi, film ve kitaplarda farklı kişilerin yaşamları hakkında bilgi sahibi olmak, empati yeteneğinin artmasını sağlamaktadır. Duygusal zekayı geliştirmek için uygulanacak yöntemler şu şekilde belirtilebilir:
- Kişinin kendini tanıması
- Kişinin duygularını tanıyıp duygularını kontrol etmeyi öğrenmesi
- Kişinin kişisel özelliklerini diğer insanlara açık tutması
- Kişinin iletişim kurma becerilerini geliştirmesi
- Kişinin problem çözen bir yapıda olması
- Kişinin eleştiriye açık olması
- Kişinin yeni insanlarla tanışıp, farklı insan psikolojileri hakkında fikir edinmesi
Duygusal Zeka Nasıl Kullanılır?
Kişilerin yanıtını en çok merak ettikleri sorulardan biri de "Pratik zeka nedir?” olmaktadır. Pratik zeka, dünyaya, çevreye ve yaşamsal ögelere adapte olmamızı sağlamaktadır. Sosyal ilişkilerde de başarılı olmayı sağlamaktadır. Duygusal zekanın kullanılabilmesinin öncelikli yolu ise kişinin kendi duygularını tanıması ve bu duygulara yön verebilmesidir. Eleştirel yaklaşım ve eleştiriyi kabul ise duygusal zekanın kullanımı konusunda oldukça önemli bir yere sahiptir.
Duygusal Zekânın Bileşenleri
Duygusal zeka kavramlarının ne olduğu merak edilmektedir. Duygusal zeka bileşenleri; özbilinç, özdenetim, kendini motive etmek, empati ve ilişkileri yönetebilmektir. Kişileri yanıt aradıkları sorular arasında "Özdenetim nedir, özdenetim ne demek?” yer almaktadır. Özdenetim, kişinin duygularını anlaması ve duygularını kontrol etmesine denilmektedir. Kişinin duygularını tanıması, anlaması ve ifade edebilmesine ise özbilinç adı verilmektedir. Motivasyon, empati ve ilişkileri yönetebilmek duygusal zekanın olmazsa olmazları arasında bulunmaktadır.
Duygusal Zeka Neden Önemlidir?
Duygusal zekanın boyutları; duyguları algılama, değerlendirme ve ifade etme, duyguların kullanımı, duyguları anlama, yargılama ve duyguların yönetilmesidir. Duygusal zeka son yıllarda oldukça önemsenen kavramlardan biri haline gelmiştir. Modern dönemlerde bazı kişiler hem kendi duygularını hem de çevresindeki kişilerin duygularını anlama konusunda sıkıntı yaşayabilmektedir. Anne, baba, eş, kardeş gibi aile üyelerinin hislerine ortak olan kişiler özel hayatlarında da çok daha dengeli ve huzurlu olmaktadırlar.
Aynı zamanda duygusal zeka, iş hayatındaki başarının da kilidi durumundadır. Çalışma arkadaşları ile son derece sağlıklı iletişim kuran kişiler, kariyer hayatlarında başarılı olmaktadırlar. Duygusal zeka evlilik yaşamında da oldukça önem taşımaktadır. Fedakarlık ve empati yapabilen, yardımlaşmaktan kaçınmayan kişilerin evlilik hayatlarında daha mutlu ve huzurlu oldukları ortaya konulmuştur. Bu nedenle duygusal zeka, kişilerin hayatlarında oldukça kritik bir yere sahiptir.
Duygusal Zeka Belirtileri Nelerdir?
Duygusal zekanın bazı göstergeleri bulunmaktadır. Duygusal zeka belirtileri arasında kelime haznesi genişliği bulunmaktadır. Değişiklikten korkmayan ve güçlü, zayıf taraflarını iyi tanıyan kişilerdir. Duygusal zekası yüksek olan kişiler, başkalarının duygularını anlayabilir, tanımadığı kişileri bile merak ederler. Yaşamları boyunca karşılaştıkları negatif durumlarla başa çıkma yetenekleri bulunmaktadır. Bu nedenle insanlara kolay kin tutmazlar. Hata yapmaktan korkmazlar. Çevrelerindeki negatif insanlar ile aralarına sınır çizerler. Karşılık beklemeden iyilik yapabilirler, mükemmeli aramazlar ve zeki insanları dinlemeleri gerektiğini bilirler. Ayrıca sahip olduklarınınn değerini bilirler. Başkalarının, gününü mahvetmesine asla müsaade etmezler.
Duygusal Zeka Eğitimi Nedir?
Günümüzde çok sayıda psikolog, yaşam koçu ve insan ilişkileri uzmanı tarafından duygusal zeka eğitimi verilmektedir. Eğitimlerin ana konusunu ise stres yönetimi oluşturmaktadır. Duygusal zeka eğitimlerinin süresi genellikle 3 - 5 hafta arasında değişkenlik göstermektedir. Eğitim süresince işyerinde ve sosyal hayatta stres ile mücadele yöntemleri hakkında bilgilendirme yapılmaktadır. Motivasyon ile öz motivasyon duygusal zeka eğitiminin ana konularından biridir. Negatif ve pozitif motivasyon arasındaki farklılıklara değinilerek kişilerin duygusal zekalarını artırmak amaçlanmaktadır.
Çocukların sosyal ve duygusal zekâlarının gelişmesine katkıda bulunmak için durumlarına göre en iyi kutu oyunlarına ya da benzer aktivitelere başvurulabilir.
Düşük Duygusal Zeka Nedir?
Kişilerin yanıtını merak ettikleri sorular arasında "Sosyal zeka nedir?” yer almaktadır. Sosyal zeka, diğer insanlar ile iyi geçinme ve işbirliği yapmalarını sağlama yeteneğidir. Duygusal zeka ise duyguları değerlendirme ve anlama yeteneğidir. Sosyal ilişkilerde oldukça önemli bir yere sahip olan duygusal zekanın düşüklüğünde, hem iş hayatı hem özel hayat hem hem de sosyal hayat olumsuz etkiler alabilmektedir. Düşük duygusal zekaya sahip olan kişiler her ortamda tartışmaya girebilmektedirler. Başka insanların ne hissetiğini anlamamakta ve diğer bakış açılarına kapalıdırlar. Diğer insanların aşırı hassas olduğunu düşünerek duygu yüklü durumlarla başa çıkma konusunda yetersizdirler. Genellikle duygularını gizledikleri için ani duygu patlamaları yaşamaları kaçınılmaz olmaktadır.
Duygusal Zeka Testi Nedir?
Duygusal zeka testi ile kişilerin duygusal zeka seviyeleri ölçülebilmektedir. Duygusal zeka testleri, kişilerin kendi duygularını ve diğer insanların duygularını tanımlayabilme yeteneğini ölçerek bu bilgiyi kişinin başkaları etrafındaki davranışları ve konuşmalarıyla çözümlemektedir. Duygusal zeka testi sonucuna göre duygusal zekası düşük olan kişiler, duygusal zeka eğitimleri alarak ve bazı yöntemleri uygulayarak duygusal zeka seviyelerini artırabilmektedirler. Böylece daha mutlu ve huzurlu bir yaşam mümkün olmaktadır.
Duygusal Zekası Yüksek Olan Kişilerin Özellikleri Nelerdir?
Sosyal zeka özellikleri göz önünde bulundurulduğunda duygusal zekası yüksek olan kişilerin açık fikirli olduklarını söylemek mümkündür. Kendilerinin ve çevrelerindeki diğer insanların duygularını anlayabildikleri ve empati kurdukları için hem iş yaşamında hem sosyal yaşamda hem de özel yaşamda daha mutlu olmaktadırlar. Sakin ve yapıcı bir yapıları bulunmaktadır. Ayrıntıları kolaylıkla yakalayabilmektedirler. Kendilerinin farkında oldukları için duygularını iyi ifade edebilirler. Sınırların önemini bilmekte ve hayata daha pozitif bakmaktadırlar.
Duygusal Zekanın İş Hayatındaki Önemi
Duygusal zekanın iş hayatındaki önemi büyüktür. Duygusal zekası yüksek olan kişiler yaratıcı, çözüm odaklı ve liderlik becerilerine sahip olduğundan iş hayatında oldukça başarılı olmaktadırlar. Empati kurabilmeleri ve iletişim yetenekleri sayesinde diğer çalışma arkadaşları ile iyi ilişkiler içindedirler. Etkili iletişim, özgüven, motivasyon, karar verme yetisi gibi iş hayatında başarı getiren liderlik özellikleri, duygusal zekası yüksek kişilerde daha fazla bulunmaktadır.